Τετάρτη 22 Μαΐου 2013

Όρια στη νηπιακή ηλικία



Τα παιδιά, από τη νηπιακή ακόμη ηλικία χρειάζεται να μάθουν να ελέγχουν τη συμπεριφορά τους και να τηρούν ορισμένους κανόνες, ώστε να προστατεύουν τον εαυτό τους, αλλά και να μπορούν να συμβιώνουν με άλλους ανθρώπους.
Ένα παιδί χωρίς όρια μπερδεύεται, αποσυντονίζεται, νιώθει φόβο και ανασφάλεια. Η αυταρχικότητα, από την άλλη πλευρά το εμποδίζει να εκφράσει τα συναισθήματα του και να αναπτυχθεί ψυχικά. Η οριοθέτηση παρέχει στο παιδί ένα ασφαλές πλαίσιο μέσα στο οποίο θα μπορέσει να αναπτύξει το δυναμικό του. Νιὠθει ότι ο κόσμος του είναι στέρεος και ασφαλής. Αντιλαμβάνεται ότι οι γονείς και οι άνθρωποι που το φροντίζουν είναι ικανοί να το προστατεύσουν,να αναλάβουν την ευθύνη για τη ζωή του, να το εμπεριέξουν. Να αντέξουν ,δηλαδή, το κλάμα, τη γκρίνια, την επιθετικότητά του και να τα νοηματοδοτήσουν.
Το παιδί μεγαλώνει, αναπτύσσεται ψυχικά και συναισθηματικά και μέσα από τη ματαίωση. Σημαντικό είναι να ξέρει ότι δεν μπορεί να έχει τα  πάντα και πως η συμπεριφορά του έχει συνέπειες για το ίδιο και τους άλλους.
Τα όρια χρειάζεται να υπάρχουν ακόμη και αν δεν τηρούνται. Απαραίτητο είναι να υπάρχουν στο παιδί όρια εξωτερικά, προκειμένου να μπορέσει μεγαλώνοντας να αναπτύξει και εσωτερικά όρια, να είναι δηλαδη σε θέση να ελέγχει τον εαυτό του και τις παρορμήσεις του και να ρυθμίζει τη συμπεριφορά του.
Πώς βάζουμε όρια;
Η νηπιακή ηλικία, εξαιτίας των χαρακτηριστικών που αναφέρουμε (νοητική και γλωσσική ανάπτυξη,ικανότητα κατηγοριοποίησης κ.τ.λ) είναι η κατάλληλη περίοδος που οι γονείς μπορούν και πρέπει να ξεκινήσουν να οριοθετούν το παιδί.
Η οριοθέτηση είναι πρώτα απ’όλα ζήτημα σχέσης γονέα- παιδιού κι όχι ένα πακέτο οδηγιών που πρέπει να εφαρμοστεί κατά γράμμα.  Με άλλα λόγια στόχος του άρθρου δεν είναι να δώσεισυνταγέςαλλά ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές.
  • Κρίνουμε τη συμπεριφορά και όχι το ίδιο το παιδί και διαφοροποιούμε το συναίσθημα από την πράξη. Δηλαδή, αναγνωρίζουμε , σεβόμαστε , αποδεχόμαστε όλα τα συναισθήματα, αλλά όχι και όλες τις συμπεριφορές. Και αυτό είναι κάτι που μπορούμε να πούμε ευθέως στο παιδί Μπορείς να είσαι στενοχωρημένος, θυμωμένος όχι όμως να χτυπάς τους άλλους και να καταστρέφεις πράγματα”.
  • Τα όρια χρειάζεται να συμβαδίζουν με το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού και να προσαρμόζονται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες του. π.χ. Ένα βρέφος προσπαθούμε να το στρέψουμε σε κάποια άλλη δραστηριότητα. Αν αυτό δε φέρει αποτέλεσμα το απομακρύνουμε μόνοι μας. Ένα παιδί από 2 ετών και πάνω χρειάζεται μια εξήγηση.
  • Συνέπεια- σταθερότητα- ευελιξία: Τα παιδιά κατανοούν και δέχονται τα όρια μόνο όταν αυτά είναι σαφή, σταθερά και αναγνωρίσιμα.
  • Η επαφή με το παιδί είναι πολύ σημαντική κατά την οριοθέτηση. Χρειάζεται να είμαστε σοβαροί, σταθεροί, όσο το δυνατόν πιο ήρεμοι, να δίνουμε χώρο και χρόνο στην οριοθέτηση και να κοιτάμε το παιδί στα μάτια. Μιλάμε με λόγια απλά, σαφή, κατανοητά και λίγα. Η έκφραση και η στάση του σώματός μας να είναι σε συμφωνία με τα όσα λέμε. π.χ. Αν προσπαθήσουμε να οριοθετήσουμε ένα παιδί που εξεσφεντονίζει τα παιχνίδια του δεξιά και αριστερά, κάνοντας παράλληλα και άλλες δουλειές, δε θα έχουμε αποτέλεσμα.
  • Θέτουμε τα όρια εξαρχής και πρίν η κατάσταση ξεφύγει εκτός ελέγχου. Σε αντίθετη περίπτωση θα είναι μάλλον δύσκολο και για μας ναμαζέψουμετην κατάσταση, αλλά και το παιδί θα είναι σε μεγάλη ένταση για να μας ακούσει. Παρόλα αυτά θα υπάρξουν και περιπτώσεις όπου τα πράγματα δυσκολεύουν πολύ. Τότε είναι χρήσιμο εμείς ως ενήλικες να αποφύγουμε τις άγονες αντιπαραθέσεις και να αναζητούμε τρόπους αποσυμπίεσης και εκτόνωσης της έντασης, αναγνωρίζοντας ότι το παιδί δεν μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο. Απομάκρυνση από το πεδίο μάχης, χιούμορ, εμπλοκή σε κάποια άλλη δραστηριότητα.
  • Αρχή του εδώ και τώρα. Η επικοινωνία με το παιδί χρειάζεται να εστιάζεται στη δεδομένη χρονική στιγμή και στη συγκεκριμένη κατάσταση. Οι αναφορές στο παρελθόν, οι γενικεύσειςάντα τα ίδια έκανες..) και οι προφητείες για το μέλλον (δε θα αλλάξεις ποτέ…) είναι συνήθως απαξιωτικές και καθόλου βοηθητικές στην επίλυση της κρίσης.
  • Οι συνέπειες να είναι άμεσες και σχετικές με ό,τι έγινε. Μια τιμωρία που έρχεται με χρονική καθυστέρηση ή που το περιεχόμενό της είναι άσχετο με το λόγο για τον οποίο επιβάλλεται  μπερδεύει και θυμώνει, δε διαπαιδαγωγεί.
  • Σε μια ηλικία που τα όρια μεταξύ πραγματικού και φανταστικού είναι ακόμη δυσδιάκριτα, οι απειλές και οι εκφοβισμοί μπορεί να έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα και να οδηγήσουν στην εδραίωση άγχους και φοβιών.
Αν μια συμπεριφορά είναι ιδιαίτερα έντονη , επαναλαμβανόμενη, ασυνήθιστη, προκαλεί ανησυχία και δυσκολία στην οριοθέτηση καλό είναι να ζητείται η συμβουλή κάποιου ειδικού.
Το παιδί μαθαίνει από αυτό που κάνουμε, όχι από αυτά που λέμε. Το προσωπικό παράδειγμα είναι εκείνο που μένει και εγγράφεται στο παιδί, που αποτελεί μοντέλο συμπεριφοράς.
ΠΗΓΗ: Σύγχρονο Νηπιαγωγείο , τεύχος 89.







  
             " Όρια και πειθαρχία στο Νηπιαγωγείο  "


Εισηγήτρια η ψυχολόγος κ. Ασπασία Ρήμου



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου